Jaarlijks worden prijzen uitgereikt aan onderzoek dat op de lachspieren werkt. het gaat om opmerkelijke, grappige onderzoeksvragen die serieus zijn onderzocht. Wie zijn dit jaar de winnaars?
111111111111 Ig Nobelprijzen Elk jaar worden alternatieve Nobelprijzen uitgereikt voor wetenschappelijk onderzoek dat niet altijd even serieus is. Een kort overzicht van de winnaars van dit jaar.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2021/09/data76066992-43391f.jpg)
222222222222 De Ig Nobelprijs is de vrolijkste wetenschapsprijs. Deze nacht werden de prijzen uitgereikt aan onderzoek om te lachen én om te overpeinzen. Hoe fijn dat het even niet over excellente wetenschap gaat, maar over studies die de wereld mooier en interessanter maken. Want wat zouden we moeten zonder het inzicht dat een orgasme net zo goed helpt tegen een verstopte neus als neusspray (Ig Nobelprijs voor Geneeskunde)? En wie kijkt er nog hetzelfde naar de poes nu uit miauwzische grammatica blijkt dat het dier kan spinnen, tjilpen, babbelen, mompelen, kreunen, piepen, sissen, janken, huilen en grommen (Biologie)?
Neushoorns in de lucht
33333333333333 Hoe schadelijk is het voor een dier van rond de duizend kilo om ondersteboven hangend aan een helikopter van a naar b verplaatst te worden? De IgNobelprijs voor Transport gaat naar een internationaal team dat na onderzoek in het veld in Namibië concludeert dat dit net zo veilig is als vervoer per vrachtwagen.
44444444444 Om de wildstand op peil te houden in Afrikaanse natuurparken moeten deze kolossen af en toe verplaatst worden. Om daarbij ondoordringbaar bergachtig terrein te overbruggen staat de Namibische overheid sinds 2010 vervoer per helikopter toe. Maar niemand wist eigenlijk of dat wel zo goed was voor de neushoorns.
55555555555555Pas na tien jaar gesleep is een vergelijkend onderzoek verschenen. Twaalf neushoorns die in 2015 verplaatst moesten worden ondergingen de proeven. Nadat zij met verdovingspijltjes waren uitgeschakeld werden ze gedurende tien minuten gemeten, de helft liggend op hun zij en de andere helft hangend aan een hijskraan op een vrachtwagen. Daarna werd de proef kruislings herhaald. De onderzoekers hadden vooraf vooral zorgen over de zuurstofvoorziening bij de opgehangen dieren, te meer omdat het verdovingsmiddel de dieren al kortademig maakt. Maar wat bleek? De hangende rhino’s waren zelfs iets beter af.
666666666666Toch zijn hun zorgen niet helemaal weg. Een helikoptervlucht met een verdoofde neushoorn duurt gemiddeld een half uur, dus drie keer zo lang als in de proef.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data76075458-731943.jpg)
Foto Getty Images
Baard dempt klap
777777777777Over het evolutionaire nut van de baard bestaan vele theorieën. Een ervan is vorig jaar experimenteel onderzocht. Inderdáád kan een baard beschermend werken als je een klap op je hoofd krijgt. Tenminste, als dat getest wordt met een in schapenvacht gewikkeld kunststof staafje waarop je een dood gewicht van 4,7 kg van verschillende hoogtes laat vallen. Met een behaarde schapenvacht bleek het kunstbotje een 16 procent hogere piekkracht te kunnen verdragen dan wanneer het gewikkeld was in een geschoren schapenvacht. Dat verschil ontstaat omdat de weerstand van het haar de impact over een iets langere tijdsperiode zou verdelen. Dit geweldbeschermingsonderzoek kreeg dit jaar de IgNobel-prijs voor de vrede. Hoofdonderzoeker David Carrier (University of Utah) maakte al eerder naam met zijn theorie dat de oermens ooit rechtop ging lopen om beter te kunnen vechten en dat de vorm van menselijke hand mede is ontstaan te behoeve van het vuistgevecht. Vanzelfsprekend is het nu gebruikte baardslagmodel niet. Schapenhaar verschilt van mensenhaar, maar dat is volgens de onderzoekers niet zo’n probleem.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data76075462-20fc99.jpg)
Foto Getty Images
Kauwgum zit vol leven
888888888Welke bacteriën leven er in uitgespuugde kauwgumpjes? Drie maanden lang bestudeerden Spaanse en Iraanse wetenschappers de bacterierijkdom van acht uitgekauwde kauwgumplakkaten, die ze in verschillende landen op straat hadden verzameld. Hun resultaten publiceerden ze in 2020 in Nature Scientific Reports, en dat levert ze de IgNobelprijs voor de Ecologie op.
99999999999999Aanvankelijk komt het microbioom in de kauwgum sterk overeen met dat van menselijk speeksel, en zijn er bijvoorbeeld veel Streptococcus-bacteriën aanwezig. Wel zijn er van persoon tot persoon kleine verschillen te zien. Na enkele weken op straat weerspiegelt de bacteriesamenstelling vooral die van de omgeving. Opvallend genoeg troffen de onderzoekers onder de omgevingsbacteriën vooral soorten aan die ook in woestijnachtige gebieden en op zonnepanelen veel voorkomen.
1010101010 Omdat uitgespuugde kauwgum de eerste weken het speekselmicrobioom van de kauwer weerspiegelt, kan bacterie-analyse interessant zijn bij forensisch onderzoek, stellen de onderzoekers.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data76075468-49cc85.jpg)
Foto Getty Images
Botsende hoeden
111111111111 Waarom botsen mensen tegen elkaar? Twee teams stortten zich op die vraag. En de studies botsen. Natuurkundigen van de TU Eindhoven en Amerikaanse en Italiaanse onderzoekers kregen de Ig Nobel voor Natuurkunde. Ze keken waarom voetgangers niét botsen. Onderzoekers uit Japan, Zwitserland en Italië kregen die in Kinetics voor hun onderzoek naar waarom voetgangers wél botsen.
12121212 De eerste groep verzamele vijf miljoen looppaden door een half jaar lang vier sensoren op het station van Eindhoven op te hangen. Daaruit bleek dat mensen vaak al meters van te voren hun pad veranderen om minimaal vijfenzeventig centimeter afstand van elkaar houden.
13131313Het tweede team onderzocht of de nette rijen die voetgangers van nature maken omdat ze geneigd zijn hun voorganger te volgen, verstoord werden in drukke menigten wanneer sommige voetgangers afgeleid werden. Ze voerden een experiment uit met twee groepen van zevenentwintig vrijwilligers. De ene groep kreeg rode hoeden en de andere gele. De twee groepen liepen frontaal op elkaar af. Sommigen van hen moesten op hun mobiel kijken. Op video’s genomen van bovenaf zagen de onderzoekers dat alleen wanneer de voorste personen in de groep afgeleid waren door hun telefoon, er niet veel van de nette rijen overbleef wanneer de twee groepen elkaar naderden.